ŚP. BP JERZY STROBA (1919–1999)

Jerzy Stroba urodził się 17 grudnia 1919 r. w wielodzietnej rodzinie robotniczej w Świętochłowicach. W 1937 r. ukończył Neoklasyczne Gimnazjum im. Odrowążów w Chorzowie i wstąpił do seminarium śląskiego w Krakowie. Po wybuchu II wojny światowej, jako kleryk diecezji katowickiej, studia teologiczne odbywał w seminarium diecezji wrocławskiej w Widnawie, na terenie Czech. Tam też 19 grudnia 1942 r. otrzymał święcenia kapłańskie. Wrócił do diecezji jako wikariusz parafii w Chorzowie. Po zakończeniu wojny pracował jako ksiądz katecheta w Nowym Bytomiu, Wirku, Pszczynie i Katowicach-Załężu. Równocześnie kontynuował studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, które ukończył w 1952 r. rozprawą doktorską: „Zagadnienia nieskończoności w teologii św. Bonawentury”. W latach 1949–1952 wchodził w skład kolegium redakcyjnego „Gościa Niedzielnego”. W 1953 r. otrzymał nominację na rektora Śląskiego Wyższego Seminarium Duchownego w Krakowie, gdzie wykładał sakramentologię i historię sztuki kościelnej.

4 lipca 1958 r. został mianowany przez papieża Piusa XII biskupem tytularnym Arado i sufraganem gnieźnieńskim, z przeznaczeniem do pracy duszpasterskiej w ordynariacie gorzowskim. Sakrę biskupią otrzymał w prokatedrze gorzowskiej pw. Wniebowzięcia NMP 16 listopada 1958 r., z rąk arcybiskupa poznańskiego Antoniego Baraniaka, katowickiego biskupa koadiutora Herberta Bednorza i biskupa w Gorzowie Wlkp. Wilhelma Pluty. Biskupem pomocniczym w administracji apostolskiej ,,ad nutum Sanctae Sedis” w Gorzowie Wlkp. mianowano go 16 września 1967 r.

W 1963 r. zmarł ks. abp. Eugeniusza Baziak, który zarządzał archidiecezją krakowską. Po jego śmierci pojawił się problem nominacji na urząd ordynariusza archidiecezji. Panował wtedy praktyka, że Kościół przedstawiał władzom Polski Ludowej trzech kandydatów na wakujące stanowisko. Spośród tego grona władze zgadzały się na jedną osobę. Episkopat Polski przedstawił trzech kandydatów na objęcie biskupstwa krakowskiego. Byli to: bp J. Stroba, ks. Tadeusz Fedorowicz i bp Karol Wojtyła. Władze oceniały kościelnych kandydatów. Dyrektor Wydziału do Spraw Wyznań Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie Leon Król napisał w tajnym piśmie: „Negatywna charakterystyka ks. bpa Wojtyły nie przewyższa reakcyjnych postaw bpa [Jerzego] Stroby i ks. [Tadeusza] Fedorowicza”. W ostateczności władze zgodziły się na wybór bp. K. Wojtyły. A jak bardzo pomyliły się w swoich rachubach pokazała późniejsza rzeczywistość.

Do 1972 r. pełnił funkcję wikariusza generalnego biskupa W. Pluty i referenta w kurii. Uczestniczył w pracach Soboru Watykańskiego II. Gdy papież Paweł VI bullą ,,Episcoporum Poloniae coetus” 28 czerwca 1972 r, wydzielił z ordynariatu gorzowskiego diecezję szczecińsko-kamieńską, został jej pierwszym biskupem rezydencjalnym. Rządy kanoniczne objął na zebraniu księży dziekanów 7 lipca tego roku, a ingres do odbudowywanej katedry pw. św. Jakuba Apostoła odbył 8 października 1972 r. Powołał konsultorów diecezjalnych. Zastępowali oni Kapitułę Katedralną Szczecińską, która erygowana została 15 maja 1978 r. na mocy specjalnych uprawnień ks. kard. Stefana Wyszyńskiego, otrzymanych od Stolicy Apostolskiej. Zorganizował w Szczecinie kurię i sąd duchowny. W styczniu 1973 r. zaczęto wydawać urzędowe pismo ,,Prezbiterium”. 4 kwietnia 1974 r. powstała Rada Kapłańska. Podczas biskupiej posługi ks. dr Jerzy Stroba erygował 49 nowych parafii, podejmując równocześnie odbudowę 68 kościołów. Jako pierwszy biskup szczecińsko-kamieński stanął przed wieloma trudnościami. Wynikały one z „młodości” Kościoła nad Odrą i Bałtykiem, a także z polityki laicyzacji prowadzonej przez władze. Palącym problemem była sprawa budownictwa sakralnego, na którego rozwój rządzący nie wyrażali zgody. W 1976 r. podjął starania o budowę 4 nowych kościołów Szczecinie. Wierni aktywnie poparli starania swojego pasterza. Do Wydziału do Spraw Wyznań Urzędu Wojewódzkiego przybyło 17 delegacji, które domagały się budowy nowych świątyń.

Razem z prymasem Polski kard. Stefanem Wyszyńskim i Bogdanem Sikorskim, biskupem płockim konsekrował 17 marca 1974 r. Jana Stefana Gałeckiego na biskupa pomocniczego diecezji szczecińsko-kamieńskiej. Patronował odbywającym się w diecezji od 7 do 8 września 1974 r. jubileuszowym uroczystościom 850-lecia chrztu Pomorza Zachodniego. Jubileusz zgromadził Episkopat Polski, który 7 września obradował na 144 Konferencji Plenarnej. Tego samego dnia wieczorem w katedrze odbyła się publiczna sesja Episkopatu. Uroczystości zakończyła koncelebrowana msza św., której przewodniczył ks. kard. Karol Wojtyła, a homilię wygłosił ks. prymas S. Wyszyński. Prymas poświęcił katedrę, na której odbudowę władze państwowe wyraziły zgodę w 1971 r.

Ks. bp J. Stroba był przewodniczącym Komisji Episkopatu Polski ds. Katechizacji. W uznaniu zasług mianowany został 19 października 1974 r. wiceprzewodniczącym Rady Konferencji Biskupów Europejskich, a 10 stycznia I975 r. członkiem Międzynarodowej Komisji Katechetycznej przy Kongregacji do Spraw Duchowieństwa.  Napisał dużą liczbę publikacji z zakresu katechetyki. W 1977 r. reprezentował Episkopat Polski na IV Synodzie Biskupów poświęconym katechizacji. W 1985 r. brał udział w nadzwyczajnym Synodzie z okazji 20-tej rocznicy zakończenia Soboru Watykańskiego II. W trudnych dla Ojczyzny latach (1980– 1989) był członkiem Komisji Wspólnej Episkopatu i Rządu PRL. Podczas posiedzeń Komisji Wspólnej strona kościelna była atakowana za sprzyjanie „Solidarności”. „Kościół nie pozostawia wątpliwości za kim się wypowiada: za internowanymi, za zatrzymanymi, przeciwko stanowi wojennemu” – mówił wprost rządzącym bp Stroba. W 1991 r. uczestniczył w pracach Synodu Biskupów Europy. W latach 1986–1992 jako jedyny Polak brał udział w pracach dwunastoosobowej komisji, powołanej przez Jana Pawła II, w celu przygotowania Katechizmu Kościoła Katolickiego. Na czele Komisji stał prefekt Kongregacji Nauki Wiary kard. Joseph Ratzinger.

Na mocy dekretu Stolicy Apostolskiej z 23 września 1978 r. ks. bp J. Strobę przeniesiono na stolicę metropolitalną w Poznaniu, został dziewięćdziesiątym szóstym rządcą najstarszego polskiego biskupstwa. 20 czerwca 1983 r. gościł w Poznaniu Jana Pawła II podczas jego drugiej pielgrzymki do Polski. 11 kwietnia 1996 r. papież Jan Paweł II przyjął jego rezygnację z obowiązków rządcy archidiecezji poznańskiej. Zmarł 12 maja 1999 r. w domu na Ostrowie Tumskim w Poznaniu. Trzy dni później odbył się jego pogrzeb w Bazylice Archikatedralnej pw. św. Apostołów Piotra i Pawła. Jego grób znajduje się w podziemiach katedry. Za dewizę posługi biskupiej przyjął słowa: ,,Da instrumentum tuum esse” („Daj być Twoim narzędziem”).

ks. mgr Robert Włodkowski