Zagadnieniu poświęcono trzy sesje. W pierwszej sesji prowadzonej przez panią prof. Annę Zellmę z UWM w Olsztynie, dwóch prelegentów przybliżyło temat: „Bierzmowanie dawniej i dziś”. Ks. prof. Kazimierz Misiaszek z UKSW w Warszawie już na początku postawił pytanie: Czy sakrament bierzmowania jest sakramentem dojrzałości czy wprowadzającym w dojrzałość?

Ks. Misiaszek uważa, że obecnie sakrament bierzmowania jest marginalizowany i duszpasterstwo nie radzi sobie z tym sakramentem. Prelegent uważa, że zadaniem duszpasterzy jest odkrywanie znaczenia bierzmowania od strony jego istoty. Ks. Profesor w wystąpieniu wspomniał, że istnieją kryteria dojrzałości chrześcijańskiej i niewątpliwie jest to proces złożony, który dokonuje się w czasie. Ks. Misiaszek wyakcentował także, że sakrament bierzmowania to moment udzielenia łaski i należy go rozumieć jako sakrament wprowadzający w dojrzałość, a nie jak powszechnie się mówi sakrament dojrzałości.

Drugim prelegentem pierwszej sesji był ks. dr Robert Kaczmarek z Katowic. Ks. Kaczmarek zaprezentował temat „Współczesna praktyka bierzmowania na przykładzie Polski i Niemiec”. W swoim wystąpieniu zaznaczył, że bierzmowanie jest sakramentem, które zrobiło bezprecedensową „karierę”. Widać to przede wszystkim w historycznym oddzieleniu części rytów od chrztu świętego w początkach Kościoła, w rozwoju towarzyszącej im liturgii oraz w rozwoju teologii, której zadaniem było uzasadnienie tworzącej się praktyki. Teza o wyjątkowej „karierze” bierzmowania odnosi się do jeszcze jednego aspektu: a mianowicie do rozwoju jaki przeszedł ten sakrament w ostatnich czterdziestu latach. Jeszcze w latach siedemdziesiątych ubiegłego stulecia bierzmowanie uchodziło jako „zapomniany sakrament”. Od tamtego czasu w Niemczech, a od lat dziewięćdziesiątych w Polsce przygotowanie i celebracja bierzmowania nabrały całkiem nowe znaczenie.           

Prelegent stwierdził, że z analizy współczesnych dokumentów polskiego i niemieckiego Kościoła dotyczących bierzmowania wynika, że jego rozumienie jest bardzo bogate. Zarówno w Polsce, jak i w Niemczech postrzega się go w perspektywie sakramentu chrztu świętego, jako kolejny etap chrześcijańskiego wtajemniczenia. W Niemczech w poszczególnych diecezjach kładzie się jednak różne akcenty w rozumieniu bierzmowania. W wielu niemieckich diecezjach zamiast o „przygotowaniu” do bierzmowania mówi się o „drodze” bierzmowania, mając na myśli proces, w którym towarzyszy się młodemu człowiekowi.

Ks. Kaczmarek wspomniał, że w niemieckiej katechezie przy wyznaczaniu celów kładzie się nacisk na wymiar antropologiczno-egzystencjalny – akceptacja wiary ma pomóc człowiekowi, żeby jego życie się powiodło, w polskiej zaś na teologiczno-duchowy – pogłębienie wiary ma pomóc człowiekowi w osiągnieciu zażyłości z Chrystusem.  

Innymi kwestiami poruszonymi w wystąpieniu były wiek udzielania sakramentu bierzmowania, rytm, miejsce i czas udzielania bierzmowania, szafarz sakramentu, ramy czasowe przygotowania do bierzmowania, pomoce do prowadzenia przygotowania do bierzmowania (podręczniki metodyczne) oraz efekty katechezy do bierzmowania w Polsce i w Niemczech.

Na zakończenie wystąpienia ks. Kaczmarek podsumował, że pomimo wielkiego zaangażowania związanego z właściwym przygotowaniem do bierzmowania u wielu osób pozostaje jednakże pewne niezadowolenie, które David Hober zawarł w następującym spostrzeżeniu: „Nie udało się nam poruszyć wnętrza kandydatów tym, co dla nas jest drogocenne i święte. Moja intuicja jest taka: wytworzyliśmy opakowanie, nie potrafiliśmy jednak przekazać młodzieży wystarczającego wyobrażenia o tym, co mogłaby oznaczać dla ich życia i ich bycia chrześcijanami akceptacja/zgoda wyznawanego przez nas Bożego Ducha”. Tym bardziej dzisiaj potrzeba jeszcze więcej wysiłku i starań, aby dostrzec sakrament bierzmowania jako szansę zarówno dla młodych, jak i dla wspólnoty Kościoła.

W drugiej sesji prowadzonej przez ks. prof. Ryszarda Czekalskiego z UKSW w Warszawie omówiono temat „Bierzmowani w XXI wieku”. Ks. prof. Janusz Mastalski z UP JP2 w Krakowie przedstawił temat: „(Nie)zdolność gimnazjalistów do owocnego przyjęcia bierzmowania”. Na samym początku wystąpienia ks. Mastalski wyjaśnił pojęcie „niezdolność”. Uważa, że „niezdolność” to brak warunków do przyjęcia łask wynikających z sakramentu bierzmowania. Ponadto nakreślił obraz współczesnego gimnazjalisty. Prelegent postawił pytanie – czy duszpasterz ma pomysł na nastolatka, który ma tyle „niezdolności”?

Ks. Profesor podsumowując swój referat stwierdził, że dziś Kościół dysponuje ogromem metod ewangelizacyjnych, co stanowi szansę owocnego przeżycia sakramentu bierzmowania. Kolejną szansą jest to, że współcześnie afirmuje się duchowy rozwój integralny, a sam młody człowiek dość podatnie kształtuje się wychowawczo i tęskni za sacrum i za realną osobową wspólnotą.

Drugi prelegent drugiej sesji – ks. dr Krzysztof Kantowski z US w Szczecinie omówił temat: „Możliwości optymalnego przeżycia bierzmowania przed lub po gimnazjum”. W wykładzie wskazał na pozytywne i negatywne skutki bierzmowania udzielanego na etapie szkół ponadgimnazjalnych w diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej.

Ostatni dzień XIII Nadbałtyckiej Debaty Katechetyków Polskich dotyczył przygotowania praktycznego do bierzmowania. Ostatnią sesję poprowadził ks. prof. Zbigniew Marek z Akademii Ignatianum w Krakowie. Szczegółowy temat zatytułowany „W kierunku nowych modeli przygotowania do bierzmowania” zaprezentował ks. prof. Paweł Mąkosa z KUL. Ks. Mąkosa przypomniał, że przygotowanie  do  bierzmowania  składa  się  z  trzech  etapów: dalszego,  bliższego i bezpośredniego. Dokonuje  się  ono  przede  wszystkim  przez  katechizację  młodzieży. Prelegent skupił się na trzech obszarach: treściach, metodach i organizacji. W odniesieniu do treści mówił o konieczności prowadzenia ewangelizacji przez głoszenie kerygmatu oraz mistagogii czyli wprowadzania w życie sakramentalne. W aspekcie metodycznym mówił o odejściu od systemu szkolnego i metod skoncentrowanych na przekazie wiary, podkreślając metody biblijne i liturgiczne. W kwestiach organizacyjnych podjął refleksje nad optymalnym wiekiem przygotowania i przyjmowania sakramentu bierzmowania oraz długością i intensywnością formacji.

Całość przygotowania ma na celu przekazanie treści doktrynalnych właściwych dla tego sakramentu oraz formację duchową kandydatów zgodnie z wytycznymi Soboru Watykańskiego II (por. KL 71). Formacja w parafii zakłada 30 spotkań, w tym 5 celebracji liturgicznych.

Na zakończenie spotkania głos zabrał ks. bp dr Marek Mendyk – przewodniczący Komisji Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski. Ks. Biskup podkreślił wspólnotowy charakter przygotowania do bierzmowania. Zwrócił uwagę na sprawę języka, czyli sposób nawiązania kontaktu z młodzieżą oraz zasadę koncentracji na znakach i słowach towarzyszących liturgii bierzmowania.

Bierzmowanie wraz z chrztem i Eucharystią należy do „sakramentów wtajemniczenia chrześcijańskiego”, którego jedność powinna być zachowywana, a przyjęcie sakramentu bierzmowania jest konieczne jako dopełnienie łaski chrztu (por. KKK 1285). Warto na końcu przypomnieć, że przez sakramenty wtajemniczenia chrześcijańskiego wszyscy wierni w coraz większym stopniu osiągają skarby życia Bożego i postępują w doskonałej miłości (por. KKK 1302).

Ks. dr Paweł Płaczek – US Szczecin