Steponas Darius i Stasys Girenas byli litewskimi emigrantami w USA. Obaj mieli za sobą służbę w amerykańskiej armii. W wojsku zetknęli się też z lotnictwem, z tym że Darius ukończył kurs pilotażu na Litwie, a Girenas służył w lotnictwie amerykańskim. Po opuszczeniu wojska zatrudnieni byli w lotnictwie cywilnym w USA.

W głowach dwóch lotników narodził się pomysł, by przelecieć samolotem z USA do rodzinnej Litwy. W 1932 r. zakupili, przy finansowym wsparciu diaspory litewskiej w Ameryce, samolot Bellanca CH-300 Pacemaker. Pomarańczowa maszyna, nazwana wkrótce przez nich "Lituanicą", została przygotowana do dalekiej podróży. Lotnicy wystartowali z Nowego Jorku rankiem 15 lipca, w rocznicę zwycięstwa wojsk polskich i litewskich pod Grunwaldem. Ich celem było Kowno, a swój lot dedykowali wolnej Litwie. Lecieli bez radia, zmuszeni zabrać odpowiednio dużą ilość paliwa.

Steponas Darius i Stasys Girenas zamierzali pokonać trasę o długości ponad 7 tys. km bez lądowania. Po drodze musieli m.in. pokonać Atlantyk. Chcieli powtórzyć wyczyn amerykańskiego pilota Charlesa Lindbergha, który w 1927 r. jako pierwszy w historii lotnictwa dokonał przelotu nad Atlantykiem. Zamierzali też pobić rekord długości lotu bez międzylądowania.

Po ponad 37 godzinach lotu doszło jednak do tragedii. 17 lipca "Lituanica" rozbiła się w lesie w pobliżu miejscowości Pszczelnik (koło Myśliborza), grzebiąc w swoich szczątkach dwóch lotników. Smutnego komunikatu o śmierci Dariusa i Girenasa na lotnisku w Kownie wysłuchało około 25 tys. osób oczekujących na lądowanie bohaterów. Za przyczynę katastrofy przyjmuje się złe warunki pogodowe lub niedoskonałość techniczną samolotu.

"Lituanica" przebywała w powietrzu trasę 6411 km. Od Kowna dzieliło ją zaledwie 650 km. Obaj lotnicy, których wynik długości lotu był drugi w świecie, stali się bohaterami Litwy. Imię Dariusa i Girenasa nadano ponad 300 litewskim ulicom, licznym szkołom, a także samolotom komunikacyjnym. Pomniki lotników odsłonięto w wielu miejscach na świecie, m.in. w Kownie, Chicago, Nowym Jorku i w miejscu katastrofy, w Pszczelniku. Są też patronami Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3 w Myśliborzu.

/por. Sławomir Krasjaniuk http://lotniczapolska.pl/Bohaterom-wolnej-Litwy,3169/