Uchodźcy z Ukrainy a katecheza
Katecheza nigdy nie była zadaniem łatwym. Nie jest rzeczą prostą prowadzenie człowieka, czy to młodego czy dorosłego, do autentycznej, pięknej i głębokiej relacji z Bogiem i Kościołem. Oddziaływania katechetyczne muszą z jednej strony cechować się wiernością Bożemu Objawieniu i nauczaniu Kościoła, z drugiej strony muszą odpowiadać na sytuację konkretnego człowieka, żyjącego „tu i teraz”, mającego specyficzne dla swojej sytuacji życiowej pytania i problemy.
Czasy, w których przyszło nam żyć i katechizować, wydają się jednak być wyjątkowe. Najpierw dwa lata pandemii, które zaowocowały naderwaniem (lub nawet całkowitym zerwaniem) więzi międzyludzkich oraz ze wspólnotą Kościoła i jego życiem liturgicznym. Uzdrowienie tych relacji, wdrożenie dorosłych i dzieci do ponownego udziału w życiu liturgicznym i społecznym naszych wspólnot parafialnych, jest zadaniem na lata. Ale przecież to nie wszystko, co przynoszą nam obecne czasy.
Trwająca na Ukrainie wojna przyniosła kolejne wyzwania, zadania i problemy. Do Polski przybyło bardzo wielu uchodźców – w przeważającej liczbie kobiet z dziećmi. I zwłaszcza te dzieci, wyrwane ze swojego środowiska, ze swoich szkół i parafii, potrzebują naszego wsparcia i zaopiekowania. Trafiają bowiem do szkół, w których katechizujemy. Mieszkają często w domach parafialnych, czy ośrodkach Caritas. Są blisko, a jednak oddzieleni od społeczności w której przebywają barierą języka, różnic kulturowych czy religijnych. Instynktownie wyczuwamy, że naszym zadaniem jest dotrzeć do nich, pomóc odnaleźć się w nowej rzeczywistości. Ogromną pomocą może być tutaj wspólne dla Polaków i Ukraińców doświadczenie chrześcijaństwa. Na Ukrainie religia odgrywa istotną rolę społeczną. Według zamieszczonego na portalu eKAI.pl artykułu „Religijna mozaika Ukrainy i jej przyszłość”,praktyki religijne na Ukrainie, zwłaszcza zachodniej, należą do najwyższych w Europie. Wzmiankowany artykuł przytacza wyniki badań, z których wynika, że około 71% z blisko 41 mln mieszkańców Ukrainy uważa się za wierzących. Widzimy zatem, że dla przybyłych do nas Ukraińców, dla których często nawet czytanie jest wyzwaniem z powodu odmiennościużywanego przez nas alfabetu, chrześcijaństwo jest czymś co znają, i rozpoznają w nowej i obcej rzeczywistości.
Są jednak i różnice, o których powinniśmy pamiętać. Chrześcijaństwo na Ukrainie to przede wszystkim prawosławie – ok. 62%, oraz katolicyzm obrządku wschodniego (grekokatolicy) – 9,8%. Kościół rzymskokatolicki to tylko nieco ponad 2%. Moje osobiste doświadczenie kontaktu z Ukraińcami przybyłymi do Polski ukazuje jednak ich dużą otwartość, oraz ciekawość. Tegoroczne święta Wielkiej Nocy mogłem przeżywać przy jednym stole wraz z grupą kilkunastu osób, które z powodu wojny musiały uciekać ze swojej Ojczyzny. Była to okazja do poznawania świątecznych tradycji obu narodów – różnic, ale także odkrywania nadspodziewanie wielu elementów wspólnych. Okazja ta wydarzyła się dwukrotnie, gdyż i święta przeżywaliśmy dwa razy, zgodnie z kalendarzem gregoriańskim chrześcijan zachodu, jak i z kalendarzem juliańskim, używanym przez chrześcijan wschodnich.
Katecheza zatem wydaje się być doskonałym narzędziem mogącym służyć łagodzeniu traumatycznych doświadczeń związanych z ucieczką przed wojną, oraz wyrwaniem ze znanego sobie i bliskiego środowiska. Może także pomóc w integracji z polskim społeczeństwem tych osób, dzieci oraz ich rodziców, które postanowią pozostać w Polsce na dłużej.Nie jest to jednak zadanie dla katechety czy duszpasterza łatwe. Na szczęście w internecie pojawia się coraz więcej publikacji i przydatnych materiałów katechetycznych i dydaktycznych. Poniżej chciałbym zaprezentować kilka propozycji, moim zdaniem ciekawych i wartych przejrzenia. Pamiętać jednak należy, że baza tych materiałów nieustannie rośnie, i warto nieustannie poszukiwać nowych treści i pomocy.
Dla katechetów o dzieciach z Ukrainy - (cerkiew.eu) – PRO MEMORIA dotyczące relacji duszpasterskich Kościoła łacińskiego z katolikami Kościołów wschodnich, oraz posług religijnych udzielanych wiernym z Kościołów i Wspólnot kościelnych niemających pełnej wspólnoty z Kościołem katolickim
Katecheza według Natana – ciekawe materiały przydatne na lekcji religii.
Katecheza Wizualna – kilka ciekawych kart pracy o tematyce biblijnej.
Koło Naukowe Katechetyków (uksw.edu.pl) – karty pracy w języku ukraińskim
Kurs języka ukraińskiego dla katechetów - Portal Katechety
I na koniec materiały katechetyczne ze strony Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego - Bóg uzdrawia nas | Patriarchalna Komisja Katechetyczna (ugcc.ua)
ks. Sławomir Lichodziejewski
